Veel mensen lijken zenuwachtig te worden wanneer ze voor het eerst mediteren. Met als gevolg dat het na de eerste poging alweer ophoudt. Hoe kun je zij die geen ervaring hebben (en er wellicht sceptisch tegenover staat) toch ertoe aanzetten hiermee verder te gaan?
“Aan de slag gaan met mindfulness technieken kan zeker en vast wat onwennig aanvoelen in het begin. Het vraagt van je om met een frisse blik naar je innerlijke ervaringen te kijken en deze zonder oordeel te observeren – iets wat velen misschien zelfs nog nooit hebben gedaan. Dat dit, vooral bij beginners, een uitdaging is, is dus een te verwachten deel van het leerproces.
Daarbij – we zijn in onze huidige Westerse maatschappij massa’s prikkels gewend. Deze bewust uitschakelen en de stilte opzoeken kan voor velen een grote stap zijn. Dat dit contrast initieel wat weerstand opwekt, is dus ook volkomen normaal.
Net zoals bij het leren van elke nieuwe vaardigheid vraagt ook meditatie geduld, oefening en doorzettingsvermogen. Een soort sport voor de hersenen; hoe vaker je ermee aan de slag gaat, hoe beter je erin wordt. Belangrijk hierbij is je eigen ‘waarom’. Zonder een duidelijke intentie hebben we veelal de neiging om snel de interesse te verliezen en oefening links te laten liggen. Waarom wil je starten met meditatie? Om een betere balans te vinden tussen werk en privé? Om je minder zorgen te maken over de toekomst? Om bewuster aanwezig te kunnen zijn voor je geliefden? Om minder reactief te zijn wanneer je partner dat ene doet? Om stress te minderen en meer geluk te ervaren in de kleine dingen? Een goed idee om hier even bij stil te staan. Ondanks de intussen vele wetenschappelijk bewezen voordelen, begint het uiteindelijk allemaal bij jouw eigen ‘waarom’. Hoe duidelijker deze is, hoe makkelijker het wordt om je hiervoor in te zetten.”
Mindfulness is een buzzwoord. Maar wat betekent het precies?
“Nu – ik zou geen echte mindfulness coach zijn als ik het niet even verder zou aanprijzen (*lacht*). Ik geloof dat er, nu meer dan ooit, een grote nood is aan mindfulness in onze razendsnelle en drukke maatschappij. Dat er af en toe nog sceptisch tegenover gestaan wordt, is zeker niet abnormaal. Meditatie wordt nog al te vaak geassocieerd met het plaatje van altijd ‘zen’ te zijn of urenlang in lotushouding te zitten op een berg. Het wordt vaak bestempeld als iets ‘zweverig’, terwijl dit allesbehalve zo hoeft te zijn. Eigenlijk draait het gewoonweg om bewust aanwezig te zijn in het moment – bij jezelf en je omgeving. Het doel is dus niet om een speciale ‘staat’ te bereiken, maar de kleine vreugdevolle momenten niet aan je te laten voorbijgaan.
Door aan de slag te gaan met meditatie, leer je los te breken van de automatische piloot. Dit staat het toe om over te schakelen van reactieve, naar responsieve manieren van reageren. Je neemt de touwtjes weer in handen, maakt connectie met wie je écht bent, leert beter om te gaan met moeilijke emoties en het verhoogt bovendien je energiepeil. Kortom: het verbetert je levenskwaliteit! Niet als quick fix, maar door toewijding op de lange termijn.”
Hoe komt het dat mensen tijdens de eerste meditatiesessie onrustig worden? Welke tips zou jij geven om dit te verbeteren?
“Of het nu gaat om een drukke geest of een rusteloos lichaam – onwennig worden tijdens een meditatiesessie is volkomen normaal. Meer nog: de stilte laat het vaak net toe om gedachten en gevoelens die al langere tijd spelen aan de oppervlakte te laten komen. Dat roept vaak weerstand op. Het probleem is echter de associatie die je hiermee maakt. We bestempelen deze als “slecht” en proberen onszelf te dwingen om deze weg te stoppen. Het resultaat? Nóg meer spanning en rusteloosheid. Yes, door je te verzetten tegen gedachten die komen opduiken, creëer je vaak net het omgekeerde effect. We denken dan bijgevolg dat we het ‘verkeerd’ doen en dat meditatie simpelweg ‘niet voor ons is weggelegd’.
"Meditatie wordt vaak bestempeld als iets ‘zweverig’, terwijl dit allesbehalve zo hoeft te zijn."
Dat wijkt ons echter af van de essentie van meditatie. Het doel is niet om een leeg hoofd te bekomen. Gedachten zullen immers altijd komen opduiken, ongeacht hoe lang je al mediteert. Dat is simpelweg hoe het menselijk brein werkt. De kunst is echter om deze toe te laten, zonder oordeel op te merken dat ze zijn afgedwaald en bijgevolg rustig terug je aandacht te keren naar het object, de sensatie of beweging waar je je op focust. Zo vaak als dat nodig is.
Meditatie is dus geen magie, maar een tool die je aanleert om comfortabel te zijn met je geest zoals die is. Dat besef maakt de drempel om aan de slag te gaan al meteen veel lager. Om jouw meditatiereis toegankelijker te maken, is het dus een must om los te breken van de hoge verwachtingen. Je kan de vele voordelen eerder als bijwerking beschouwen, in plaats van als doel van de individuele sessie. Benader meditatie dus met een open mindset, als iets waar je in investeert om de vruchten van te mogen plukken op de lange termijn.
Los daarvan is het nuttig om te experimenteren met verschillende types meditatie om uit te maken wat voor jou het beste werkt. Zo ben je ook meer geneigd om de consistentie erin te houden. Maak jouw meditatiedoelen realistisch en neem het stapje per stapje. Vijf minuten mediteren is nog steeds beter dan niet mediteren.”
Wat doe jij tegen stress?
“Laat me al even beginnen met mee te geven dat stress zeker niet altijd slecht is. Het is de aanslepende, en op termijn chronische stress dat de grote boosdoener is. Voldoende hersteltijd is dus key. Helaas is dit in onze prestatiemaatschappij vaak niet het geval. Rust gaat vaak nog gepaard met schuldgevoelens. Er wordt onvoldoende tijd en ruimte voor gemaakt – en zelfs wanneer we dat doen, slagen we er vaak niet in om het knopje ook effectief uit te zetten.
Ook ik heb hier een hele weg in afgelegd. Wat ik gaandeweg vooral geleerd heb, is dat het beheersen en voorkomen van stress een holistische aanpak vergt. Van een gezond dieet en een gebalanceerde levensstijl tot een goede slaap hygiëne: het zijn telkens alle puzzelstukjes tezamen die ervoor zorgen dat je je beter kan wapenen tegen stress. Het ene kan niet zonder het andere en elk deeltje vraagt zorg en aandacht.
Nu, een gebalanceerde levensstijl nastreven is zeker geen lineair proces. Dat is met vallen en opstaan en er zullen steeds momenten komen waarin het ene minder vlot loopt dan het andere. Daarom probeer ik zelf altijd goed rekening te houden met mijn schema, zodanig dat ik zoveel mogelijk op voorhand kan inplannen. Veeleisende werkdagen voor de boeg? Dan zorg ik dat ook ontspanning een verdiend plekje in m’n agenda krijgt. Zo maak ik bijvoorbeeld op zulke dagen ruimte voor rustige beweging, zoals yoga, een wandeling of pilates. Op dagen dat er voor de rest niet veel van me gevraagd wordt, ga ik dan weer voor pittige(re) workouts. Hevig sporten is goed, maar het is uiteindelijk ook een vorm van stress op het lichaam. Gecombineerd met werkstress, hoopt dit al heel snel op. Als vrouw houd ik bijvoorbeeld ook rekening met mijn menstruatiecyclus. Wetende dat mijn energiepeil lager zal zijn, plan ik dan bewust minder in en probeer ik daarnaast ook extra voedzaam te eten. Ik stel me dus regelmatig de vraag wat me energie geeft en wat me energie kost, en deze probeer ik zo goed mogelijk in harmonie te brengen met elkaar.
Verder probeer ik me zo goed mogelijk aan m’n eigen mindfulness-routine te houden. Dit ziet er telkens anders uit – van korte of langere meditatiesessies en ademhalingsoefeningen, tot het nemen van een koude douche of simpelweg even in te checken met hoe ik me op dat moment voel. Dit werkt voor mij persoonlijk het beste in de ochtend – dan trek ik deze door naar de rest van de dag. Door stilte op te zoeken, leer je je de subtiele lichaamssignalen opvangen en kan je makkelijker detecteren wanneer je aan rust toe bent. Dat doet veel. Een goede mindfulness-routine is dus minstens even belangrijk als alle andere pilaren.
Dit betekent niet dat ik voortaan stressvrij leef. Stress is namelijk onvermijdelijk. Maar het staat me wel toe deze meteen te detecteren, waardoor ik op tijd kan ingrijpen en me even kan focussen op m’n ademhaling of het halen van een frisse neus. Bewuster leven, naar je lichaam luisteren en – met trots – een pak meer rust en stilte inplannen is vooral de boodschap hier. Er is een bekend gezegde: “Mediteer twintig minuten per dag, behalve als je het te druk hebt. In dat geval: mediteer een uur.” Eentje dat me altijd bijblijft. Paradoxaal, maar klopt als een bus!”
In welke mate is mindful eating goed voor het lichaam en welke technieken pas je best toe om ermee overweg te kunnen?
“Langzaam en bewust eten is essentieel voor een gezond lichaam, zowel fysiek als mentaal. Het staat je niet alleen toe om beter te verteren en dus meer nutriënten op te nemen, maar het helpt daarnaast ook om overeten tegen te gaan. Je pikt op wanneer je verzadigd bent en bent bijgevolg geneigd om minder te eten. Die typische fastfood of ongezonde snacks? Dat laat je hierdoor sneller achterwege. En als kers op de taart, geniet je gewoonweg een pak meer van je maaltijd.”
Neem dus zeker de tijd om je telefoon aan de kant te schuiven en het extra gezellig te maken. Las een momentje in om je eten te waarderen en stil te staan bij alles en iedereen dat ervoor nodig was vooraleer het je bord heeft kunnen bereiken. Breng al je zintuigen naar de maaltijd en let goed op de kleur, textuur en volle smaak ervan. In het begin voelt dit misschien onwennig, maar eens je de vruchten ervan begint te plukken is er geen weg meer terug.”